Ávvira lohkkit leat mearridan. «Dán jagáš sápmelaš» lea Fovsen Njaarke orohat, gean ovddasta sin orohatovdaolmmoš Leif Arne Jåma.
Oktiibuot ledje 1544 jiena jienasteamis, Jåma ja Fovsen Njaarke oaččui 22 proseantta dain, mat dahket 342 jiena.
– Ávvira lohkkit leat dál válljen 2021:i sápmelačča, ja dán jagi šattai veahá erenoamáš go ii leat dušše okta olmmoš guhte vuittii, muhto olles orohat. Mii giitit buohkaid geat leat jienastan ja sávvat lihkku vuitiide, lohká Ávvira neahttadoaimmaheaddji Berit Marie Lise Eira.
Olu olbmot ledje evttohan olbmuid ášši oktavuođas ja Ávvir válljii nomineret olles Fovsen Njaarke orohaga sin orohatovdaolbmo Leif Arne Jåma bokte «Dán jagáš sápmelažžan». Nu ahte bálkkašupmi gullá olles orohahkii.
– Giitu go min jienasteiddet. Oidnen min ledje evttohan ja oaiviliskkadeamis dorjo olusat min. Mu mielas lea veaháš ártet diekkár válljejupmi. Mun lean Lulli-Fovsen siijte jođiheaddji, muhto mun leamaš eanemusat medias ja čalmmustahttán ášši medias. Giittán buot Fovsen Njaarke badjeolbmuid ovddas go oaččuimet dán stuorra gudni. Dál oažžut Fovsen Njaarkes eanet návccaid dáistalit Fosen Vind ja stáhta vuostá go ášši ii leat velá čovdojuvvon, lohká Leif Arne Jåma gii dál lea 55 jagi boaris.
«Dán jagáš sápmelačča» vuoitu lea báccáš mii geigejuvvo maŋŋelaš vuoitái.
20 jagi dáistaleapmi
Leif Arne Jåma muitala ahte Fovsen njárgga sápmelaččat leat lagabui 20 jagi rahčan Storheia ja Roan bieggamillohuksema vuostá mat bahkkejit sin guohtuneatnamiid ala Fovsenis. Vaikko 2021 golggotmánus vuittii orohat ovttajienalaččat Alimusrievttis das go boazosápmelaččaid rievttit loavkiduvvojedje áššis, de orru leamen ahte eiseválddit leat beasadeamen eret dan duomus.
– Jáhkán eiseválddit ledje nu sihkkarat ahte vuot vuitet sápmelaččaid badjel Alimusrievttis, ahte suorganedje go vuoittáhalle sápmelaččaide, lohká Leif Arne Jåma.
Muitala dan guvlui ledje plánen cegget 26 bieggamillu iešguđet guovlluide. Dál leat huksen bieggamilluid guđa iešguđet guvlui. Son lohká eanadat lea oalát rievdaduvvon go geainnut mannet ruossut rássut ja huksemat leat rahpan guovllu amas olbmuid vázzimii ja sihkkelastimii.
– Goalus guovlu
Son muitala ahte vaikko son máŋgii lea fitnan dan bieggamilloguovllus, de lea su mielas dat guovlu nu goalus go olles eanadat lea rievdaduvvon. Lohká Fovsen Njaarke siidaolbmot biehttalit dohko mannamis go guovlu lea šaddan nu amasin. Jåma muitala sii leat manahan goalmmádasoasi dálveguohtumis mii lea dehálaš guohtun bohkašuvvet eará guovlluin.
– Lea olu riedja bieggamilluin, maiddái infra-jietna mii soaitá leat váralaš ja maid dál lea dutkamin. Buot eallit, eai dušše bohccot, garvet guovllu nu guhká go bieggamillut jorret ja ráhkadit rieja. Lean gávdnan dievva rievssahiid ja cizážiid jápmán daid lahka. Jáhkán eiseválddit ledje nu sihkkarat ahte vuot vuitet sápmelaččaid badjel Alimusrievttis, ahte suorganedje go vuoittáhalle sápmelaččaid vuostá, lohká Leif Arne Jåma.
Erenoamáš mávssolaš boazodollui
Davvisiidda beaivválaš jođiheaddji Ellinor Guttorm Utsi lei okta sis guhte lei árvalan Fovsen Njaarke dán jagáš sápmelažžan. Muitala son lea Čorgasis Nuorta-Finnmárkkus ja dan boazodoalloguvlui huksejedje álgo bieggamillu, muhto eai ožžon nu olu fuomášumi dan birra.
– Mun ledjen evttohan Fovsen Njárgga ja dan ovdaolbmo, Leif Arne Jåma. Dat bargu maid sii barge, dat lea erenoamáš mávssolaš boazodollui. Mun smiehtan daid lossa bottuid maid sii leat guoddán dan áiggi go leat soahtan bargguin, sii ánssášit oažžut fuomášumi Sámis, go mun dieđán dat ii leat leaikkas bargu. Lea bargu mii lea almmolaččat oidnon, lea riikkaidgaskasaččat fuomášuvvon ja lea bargu mii lea ožžon duomu Alimusrievttis, mii lea erenoamáš mávssolaš boazodollui. Mun gal dalán jurdilin go oidnen Ávvira jearaldaga geat berrejit oažžut dan. Mun sávan ahte buohkat Sámis leat jienastan su, lohká Ellinor Guttorm Utsi.
Vaikko Fovsen Njaarke vuittii Alimusrievttis, de lea Utsi mielas váivi gullat go eiseválddit leat smiehttagoahtán lea go Alimusrievtti duopmu rivttes duopmu.
Earát listtus
Dán jagi ledje 15 olbmo evttohuvvon Dán jagi sápmelažžan, jienasteapmi loahpahuvvui juovlamánu 26. beaivvi diibmu 23.59.
Nuppi sadjái gárttai Anders Boine Verstad, gii oaččui 12,6 proseantta jienain (194 jiena) ja goalmmádin ges Sara Kristine Vuolab, 11,6 proseantta ja 179 jiena.
Anders Boine Verstad lea Davvi-Sámi journalista gii čálii historjjá go lei vuosttaš gii humai davvisámegiela almmolaččat NRK Sporttas. Sara Kristine Vuolab lea Davvi-Sámi diktačálli gii hupmá rahpasit psyhkalaš dearvvašvuođa birra. Su girjjjis «Gárži» gaskkusta rabasvuođain psyhkalaš rahčamušaid ja váttuid divttaid bokte.
– Mii giitit maid buohkaid geat leat áŋgiruššan sáddet evttohasnamaid midjiide, loahpaha Ávvira neahttadoaimmaheaddji Berit Marie Lise Eira.
