-Almmuhus-
OĐĐASATOkta guovtti olbmos rihkku lága geasseluomus

Okta guovtti olbmos rihkku lága geasseluomus

-

-

Bealli mis rihkku lága min geassegovaiguin dál geasse­áiggis. Nuorra rávisolbmot ja oarjenorgalaččat leat dat vearrámusat sosiála mediain.

Ollu geassegovat olbmuin leat láhkarihkkumat.

Dat ii doala ­dadjat dat lea du govva dahje ahte du mielas lea fiinnis, dadjá buktahoavda Frende forsikringas, Einar Brekken.

Go juogadat govaid ja persuvnnalaš dieđuid, de sáhtát leat rihkkume ráŋggáštus-, persuvdnadiehto- ja oama­stanlága.

Sii geat leat gaskkal 18 ja 29 jagi, sis leat dušše 45% geat jerret lobi almmuhit.

Bádden ja almmu­heapmi lea dahkkon moatti sekund­das, ja de lea hui álki vajálduhttit jearrat lobi almmuhit, dadjá Brekken.

Logut bohtet ovdán ođđa iskosis man Frende dáhkádus lea čađahan.

Dušše 53% lohket sii jerret lobi ovdal almmuhit maide.

 

Dáid lágaid rihkut

Don fertet jearrat álggos, dat lea oaive njuolggadus.

Jus muhtin lea govas gii ii hálit dat galgá almmuhuvvot, iešguđetge ákkaid dihte, de fertet don vuhtiiváldit su.

Das ii dárbbat leat dakkáš sisdoallu mas muhtin lea gárremin dahje lea álás, dadjá Einar Brekken.

Almmuhanmiehtama sáhttá vaikko goas rievdadit ja de ferte dan jávkadit son gii lea almmuhan juoidá.

Njuolggadusat gusket vaikko almmuhuvvojit neahttasiidui, bloggai dahje sosiála meadiaide.

Seamma njuolggadus lea maid jus govat almmuhuvvojit rabas dahje giddejuvvon Facebooksiidui, joavk­kuide dahje video njuolggo­streamis, vaikko ii mihkke ­vurkejuvvo, dadjá Rikard af Sande­berg, hálddahusdirektevra sikkerhetseaspertene Affionas.

 

Dievddut eambbo berošmehttumat go nissonat

Frende iskan čajhea ahte 60 % nissonin jerret lobi ovdal go almmuhit govaid, ja dušše 45 % dievdduin dahket dan.

– Dán mii fertet váruhišgoahtit buorebut. Bija dáhpin jearrat lobi. Muitte don leat ovdagovva sidjiide geat leat du birra, earenoamážit mánáide, dadjá Brekken Frendes.

Logut Mediabearrigeahčus čajehit ahte bealli norgalaš 16-jahkásaččain, 58% nieiddain ja 50% bártniin, leat gáhtan go leat almmuhan juoidá nehtti.

– Jus mánát leat hárjánan jearrat ovdal almmuhit govaid, de ohppet maid árvvusatnit earáid oaiviliid ja jearrat iežaset olbmáin lobi almmuhit, ovdalgo dahket dan. Buoremus ovdagovva lea váhnenolmmoš. Oahpat mánáide buriid juogadandábiid, nu ahte eai dárbbat gáhtat daid maŋŋil, dadjá Brekken.

 

Sáhttá daguhit ID- suoládeami

Berošmeahttun govva- ja persovnnalašdieđuid juogadeapmi sáhttá lea dego njálggaoastin ID- suolla­giidda.

Logut NorSis čajehit ahte 150.000 norgalačča leat vásihan dan guokte maŋemus jagi, ahte vaikko gii sáhttá oažžut sin identitehta ja atnit dan boastut.

Govat sáhttet muitalit suollagiidda ahte du viessu lea guoros.

Persuvnnalaš dieđuid sáhttet ID- suollagat atnit boastut, ja govat maid juogadat, sáhttet bieđganit neahtas.

Máŋggas eai oba jurdil ge dan birra go lea rabas profiila sosiála mediain.

Go konto lea rabas, de sáhttá vaikko gii govaid váldit ja atnit daid boastut, dadjá Einar Brekken.

Jus govat ja dieđut leat bieđga­nan juo neahtas, de lea daid váttis bissehit.

Fertet iskat sáhttá go du dáhkádus du veahkehit.

Muhtin fitnodagat veahkehit du jus du dieđut leat boastut adnon neahtas.

 

Fáktá/muittuhusat mánáid govaid birra:

Earáid mánát:

– Lobi jearrat su/sin váhnemiin

 

Iežat mánát:

– Go mánná lea deavdán 7 jagi, de lea mánás lohpi jietnadit almmuheami birra

– Go mánná lea deavdán 12 jagi, de galgá beassat dadjat dan maid oaivvilda

– Go mánná lea deavdán 15 jagi, de mearrida son ieš sáhttá go gova almmuhit

-Almmuhus-